Degeneratieve artrose van de heup (coxartrose) is de meest voorkomende ziekte van het heupgewricht bij volwassenen. Volgens het RIVM hadden in 2016 ongeveer 257.400 vrouwen en 139.100 mannen in Nederland last van de coxartrose.
Wat is Coxartrose
Coxartrose is een degeneratieve gewrichtsaandoening waarbij het kraakbeen van de heup is versleten. Kraakbeen bevindt zich in gewrichten en zorgt ervoor dat de oppervlak van verbinding glad is, waardoor de beweging van botten goed en vlekkeloos kan verlopen. Kraakbeen is dus iets anders dan bot. Bij coxartrose neemt het kraakbeen in het heupgewricht af in dikte, heupartrose wordt daarom ook soms heupslijtage genoemd. Bij zeer ernstige gewrichtsslijtage is het zelfs zo dat het bot kan worden aangetast, de beschermende werking van het kraakbeen is dan verdwenen.
In het heupgewricht bevindt zich kraakbeen:
- op de heupkop, het bovenste ronde gedeelte van het bot van het bovenbeen en;
- op de heupkom (acetabulum), wat onderdeel is van het bekken
Deze twee onderdelen samen vormen het heupgewricht. Een gewricht waarin een de heupkop kan draaien in de heupkom. Aan de rand van de heupkom bevindt zich een kraakbenige ring (labrum). Deze ring is vergelijkbaar met de meniscus in de knie, maar heeft een andere functie.
Hoe ontstaat Coxartrose
Artrose, oftewel gewrichtsslijtage, ontstaat doordat er meer gewrichtskraakbeen verloren gaat dan het lichaam aanmaakt. Als mensen ouder worden verslechtert het kraakbeen of verdwijnt het soms helemaal zodat het onderliggende bot gedeeltelijk bloot komt te liggen. Een gevolg hiervan is dat ook de gewrichtsvloeistof vermindert. De functie van de gewrichtsvloeistof is het soepel laten bewegen van het gewricht. Als gevolg van de slijtage van het kraakbeen en het verminderen van de gewrichtsvloeistof kunnen de botstukken over elkaar gaan schuren, wat veel pijn als gevolg heeft.
Diagnose bij Coxartrose
Aan de hand van een vraaggesprek die ingaat op de klachten en de functionele mogelijkheden van de patiënt en een lichamelijk onderzoek, kan de diagnose worden verondersteld. Onder andere de beweeglijkheid van de heup en de lengte van het been zijn hierbij belangrijk. Aan de hand van een röntgenfoto kan men de diagnose vaststellen en de mate van slijtage nagaan.
Er zijn twee classificatiemethoden gangbaar om coxartrose bij een patiënt vast te stellen:
- Diagnose van coxartrose volgens ACR-criteira (American College of Rheumatology) – hierbij wordt gelet of patiënt, naast pijn in de heup, aan twee van de drie onderstaande criteria voldoet:
- Erythrocyte sedimentation rate <20mm/uur
- Radiographic femoral and/or acetabular osteophytes
- Radiographic hip joint narrowing (superior, axial, and/or medial)
- Diagnose van coxartrose volgens de Kellgren-Lawrence Grading Scale:
- 0: no osteophytes
- 1: doubtful narrowing of joint space and possible osteophytic lipping
- 2: definite osteophytes, definite narrowing of joint space
- 3: moderate multiple osteophytes, definite narrowing of joints space, some sclerosis and possible deformity of bone contour
- 4: large osteophytes, marked narrowing of joint space, severe sclerosis and definite deformity of bone contour
Symptomen van Coxartrose
Coxartrose kenmerkt zich doordat de bewegingen van het heupgewricht pijnlijk zijn. Over het algemeen wordt er pijn in de heup, in de lies en/of de bilstreek gevoeld dat doortrekt naar het bovenbeen en de knie. Daarnaast kan het gewricht stijf of stram aanvoelen. Er is met name startstijfheid nadat er een tijdje niet bewogen is. Bijvoorbeeld als men een tijd gezeten heeft of in de ochtend.
Daarnaast kan er een bewegingsbeperking ontstaan en een krakend of klikkend gevoel aanwezig zijn. Met name de draaibeweging naar binnen toe zal beperkt zijn. Bewegingen als lopen, traplopen en bukken kunnen steeds moeilijker worden. Deze klachten zullen ook toenemen als de slijtage erger wordt. Als gevolg van een ontstekingsreactie kan er een vochtophoping in het gewricht ontstaan, waardoor deze dik wordt.
De veelvoorkomende klachten die op coxartrose kunnen wijzen zijn:
- bij beweging (lopen, traplopen) pijn van de heupen en benen
- pijn van de heupen en benen bij lang staan
- pijn in de heup die doortrekt naar bovenbeen en/of knie
- stijfheid van de heupgewrichten
- bewegingsbeperking, voornamelijk na belasting van de heupen
- krakend of klikkend gevoel
- vochtophoping in de heupgewrichten (heup wordt dik)
- heupontsteking
Oorzaken van Coxartrose
De belangrijkste oorzaak van artrose in algemeen is de leeftijd. Naarmate mensen ouder worden stijgt de risico op artrose aanzienlijk. Coxartrose komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.
De heupverbinding wordt gevormd door het rond gemaakte hoofd van de heupkop en bekerachtige acetabulum van het bekken. Het vormt de primaire verbinding tussen de beenderen van het lagere lidmaat en het axiaal skelet van de romp en het bekken. Ook de oppervlakte van de heupkop en acetabulum, waar de beenderen in contact met elkaar komen, wordt met een laag bedekt, het gewrichtskraakbeen. Het kraakbeen, samen met een substantie genoemd synoviaal vocht, verhindert dat de beenderen tegen elkaar wrijven en zo beschadigen.
Andere oorzaken van artrose van het heupgewricht kunnen onder andere overgewicht, een lichte ontstekingsreactie van het lichaam of een beschadigd gewricht (bijvoorbeeld als gevolg van een sportletsel) zijn. Daarnaast kan het zijn dat er een slechte stand als gevolg van een eerdere breuk is. Bovendien kan artrose ontstaan als het kraakbeenoppervlak voor een lange duur te weinig wordt belast. Door de onder belasting krijgt het gewricht minder kraakbeen.
Behandeling en Hulpmiddelen bij Coxartrose
Afhankelijk van de ernst van de aandoening zijn er meerdere opties voor wat betreft behandeling van coxartrose. Coxartrose is vaak te behandelen door manuele en/of oefentherapie. Ook kan men hulpmiddelen gebruiken om het heupgewricht te ontlasten. Door de juiste ondersteuning is het makkelijker om dagelijkse bezigheden uit te voeren. Enkele voorbeelden zijn:
Wanneer deze therapieën niet aanslaan, blijft nog alleen een heupoperatie over. Voor meer informatie over behandeling van coxartrose verwijzen wij u naar uw huisarts of medisch specialist.
Helpt mensen bij het vinden van het juiste hulpmiddel en het correct gebruik hiervan.